در دنیای امروز که داده‌ها به عنوان سرمایه‌ای حیاتی برای سازمان‌ها و کسب‌وکارها شناخته می‌شوند، اطمینان از امنیت، پایداری و دسترس‌پذیری اطلاعات به یک ضرورت انکارناپذیر تبدیل شده است. یکی از مهم‌ترین فناوری‌هایی که در این زمینه نقش کلیدی ایفا می‌کند، فناوری RAID یا “Redundant Array of Independent Disks” است؛ مفهومی که با بهره‌گیری از آن می‌توان عملکرد و امنیت ذخیره‌سازی داده‌ها را تا حد چشمگیری افزایش داد. اما برای مدیریت و پیکربندی درست این فناوری پیچیده، به ابزاری تخصصی و دقیق نیاز داریم؛ ابزاری تحت عنوان RAID Management Utility.
RAID Management Utility یا ابزار مدیریت RAID، یک نرم‌افزار کاربردی و تخصصی است که به مدیران سیستم‌ها، شرکت‌های خدمات فناوری اطلاعات و کاربران حرفه‌ای این امکان را می‌دهد تا تنظیمات مربوط به آرایه‌های RAID را به‌صورت کامل، دقیق و در محیطی کنترل‌شده انجام دهند. این ابزار نه تنها در راه‌اندازی اولیه آرایه‌ها بلکه در مانیتورینگ وضعیت درایوها، اعمال تنظیمات سفارشی و همچنین شناسایی و رفع خطاهای احتمالی نقش کلیدی ایفا می‌کند.
RAID یا “Redundant Array of Independent Disks” به مجموعه‌ای از تکنیک‌های ذخیره‌سازی داده اطلاق می‌شود که با ترکیب چندین دیسک سخت‌افزاری (Hard Drive) در قالب یک واحد منطقی واحد، هدف‌هایی چون افزایش کارایی (Performance)، افزونگی (Redundancy) و تحمل خطا (Fault Tolerance) را دنبال می‌کند. این فناوری نخستین بار در دهه ۱۹۸۰ میلادی معرفی شد و به سرعت به یکی از ارکان اصلی زیرساخت‌های ذخیره‌سازی در محیط‌های حرفه‌ای تبدیل شد.
RAID به زبان ساده، سیستمی است که به شما اجازه می‌دهد داده‌های خود را به گونه‌ای توزیع یا تکرار کنید که حتی در صورت خرابی یک یا چند دیسک، اطلاعات شما از بین نرود یا سیستم بدون اختلال به کار خود ادامه دهد. این مزیت به‌ویژه در مراکز داده، سرورها و سیستم‌هایی که با حجم بالایی از اطلاعات حساس سر و کار دارند، حیاتی محسوب می‌شود.
همچنین بخوانید >> بررسی انواع گوناگون ریدبندی (Raid) سرورهای اچ پی
در برخی سطوح RAID، داده‌ها به صورت موازی در میان چند دیسک تقسیم می‌شوند که این امر باعث افزایش سرعت خواندن و نوشتن می‌شود. در محیط‌هایی که عملکرد سیستم یکی از اولویت‌های اصلی است، مانند پایگاه‌های داده، این مزیت بسیار مهم تلقی می‌شود.
در سطح‌هایی از RAID مانند RAID 1 یا RAID 5، داده‌ها به صورت تکراری یا با اطلاعات تصحیح خطا ذخیره می‌شوند. این ساختار باعث می‌شود حتی اگر یکی از هارددیسک‌ها دچار خرابی شود، اطلاعات قابل بازیابی باشند.
RAID با توزیع هوشمند داده‌ها میان دیسک‌ها، احتمال از دست رفتن اطلاعات در صورت بروز نقص سخت‌افزاری را کاهش می‌دهد. این موضوع به‌ویژه برای سازمان‌هایی که به صورت ۲۴/۷ فعالیت می‌کنند و کوچک‌ترین وقفه‌ای می‌تواند هزینه‌بر باشد، اهمیت دارد.
RAID این امکان را فراهم می‌کند که چند دیسک با ظرفیت‌های مختلف را به شکلی هوشمندانه در کنار هم استفاده کرده و ظرفیت مفید بیشتری در اختیار داشته باشیم.
در فرآیند خرید سرور، به‌ویژه سرور استوک، یکی از عوامل مهم و تخصصی که باید مورد بررسی قرار گیرد، پشتیبانی سرور از سطوح مختلف RAID است. بسیاری از سرورهای برند HP که در مجموعه دکتر HP عرضه می‌شوند، از کنترلرهای RAID قدرتمند برخوردارند که می‌توانند در کنار نرم‌افزارهای مدیریت RAID، عملکرد قابل توجهی را ارائه دهند.
RAID Management Utility یک ابزار نرم‌افزاری است که به مدیران شبکه، متخصصان IT و کاربران حرفه‌ای امکان می‌دهد تا پیکربندی، مانیتورینگ و مدیریت آرایه‌های RAID را به‌صورت دقیق، منعطف و متمرکز انجام دهند. این نرم‌افزارها معمولاً توسط تولیدکنندگان سخت‌افزار، مانند HP، Dell، Lenovo و سایر برندهای معتبر ارائه می‌شوند و معمولاً با کنترلر RAID سیستم (RAID Controller) یکپارچه‌سازی شده‌اند.
در واقع، بدون وجود این ابزارها، فرآیند راه‌اندازی و نگهداری از آرایه‌های RAID به‌شدت پیچیده، زمان‌بر و در مواردی پرخطا خواهد بود. به همین دلیل، استفاده از RAID Management Utility نه‌تنها یک مزیت، بلکه در بسیاری از پروژه‌های زیرساختی، یک الزام به شمار می‌آید.
ایجاد و پیکربندی آرایه‌های RAID: در ابتدای راه‌اندازی یک سرور، لازم است نوع مناسب RAID بر اساس نیاز سازمان انتخاب و پیکربندی شود. این ابزار امکان تعریف انواع سطوح RAID (مانند RAID 0، RAID 1، RAID 5، RAID 10 و…) را در اختیار کاربر قرار می‌دهد، با رابط کاربری گرافیکی یا دستوری که فرآیند را ساده و قابل‌درک می‌سازد.
مانیتورینگ سلامت دیسک‌ها و آرایه‌ها: RAID Management Utility به‌صورت مداوم سلامت هارددیسک‌ها، سرعت خواندن و نوشتن، دمای عملیاتی، تعداد خطاها و پارامترهای مهم دیگر را پایش می‌کند. هشدارهای پیشگیرانه در صورت بروز مشکل، یکی از ویژگی‌های کلیدی این ابزار است که از خرابی‌های غیرقابل جبران جلوگیری می‌کند.
بازسازی آرایه‌ها (Rebuild) در صورت خرابی دیسک: در صورتی که یک درایو دچار خرابی شود، نرم‌افزار با شناسایی دقیق آن، فرآیند بازسازی اطلاعات را از طریق داده‌های افزونه یا Parity آغاز می‌کند. این فرآیند در برخی موارد به صورت خودکار انجام شده و در برخی دیگر نیاز به تأیید مدیر سیستم دارد.
اعمال تغییرات پیشرفته بدون نیاز به توقف کامل سیستم: بسیاری از نرم‌افزارهای مدیریت RAID از قابلیت‌های Hot Swap و Online Capacity Expansion پشتیبانی می‌کنند، به این معنا که می‌توان بدون خاموش کردن سرور، دیسک‌ها را تعویض یا ظرفیت آرایه را افزایش داد.
گزارش‌گیری دقیق و نگهداری سوابق (Log Management): نرم‌افزارهای مدیریت RAID معمولاً امکان تهیه گزارش‌های جامع از عملکرد، خطاها و تغییرات انجام‌شده را فراهم می‌سازند. این قابلیت برای مدیران سیستم و تیم‌های پشتیبانی بسیار حیاتی است، به‌ویژه در زیرساخت‌هایی که نیازمند ردیابی دقیق تغییرات هستند.
در محیط‌های سازمانی، به‌ویژه در هنگام خرید سرور یا انتخاب یک سرور استوک مناسب، وجود ابزار مدیریت RAID به‌عنوان یک عامل تعیین‌کننده در کیفیت نگهداری و مدیریت منابع ذخیره‌سازی در نظر گرفته می‌شود. در برند HP، نرم‌افزارهای حرفه‌ای نظیر HP Smart Storage Administrator (HP SSA) و Array Configuration Utility (ACU) برای مدیریت RAID طراحی شده‌اند که هر یک دارای قابلیت‌های منحصربه‌فرد و واسط کاربری قدرتمندی هستند.
با توجه به تفاوت‌های فنی میان سخت‌افزارهای ذخیره‌سازی در برندهای مختلف، هر تولیدکننده بزرگ تجهیزات سرور و ذخیره‌سازی، نرم‌افزار مخصوصی برای مدیریت RAID ارائه می‌دهد که با کنترلرها و معماری سخت‌افزاری آن برند سازگار است. در این بخش به معرفی برجسته‌ترین و پرکاربردترین نرم‌افزارهای مدیریت RAID از برندهای معتبر می‌پردازیم.
شرکت HP (Hewlett Packard Enterprise) به عنوان یکی از پیشروترین برندهای تولیدکننده سرور، نرم‌افزار HP SSA را برای مدیریت آرایه‌های RAID در سرورهای خود معرفی کرده است. این نرم‌افزار جانشین ابزار قدیمی‌تر ACU بوده و با رابط گرافیکی پیشرفته، امکانات بیشتری را در اختیار مدیر سیستم قرار می‌دهد.
ویژگی‌های کلیدی HP SSA:
پیکربندی سطوح مختلف RAID به صورت گرافیکی یا CLI
نمایش دقیق وضعیت هر دیسک و آرایه
امکان بازسازی خودکار آرایه‌ها
پشتیبانی از کنترلرهای نسل جدید HP مانند Smart Array P408i-a
در فرآیند خرید سرور HP، به‌ویژه در سرورهای نسل Gen9 و Gen10، HP SSA یکی از ابزارهای پیش‌فرض و کلیدی برای مدیریت آرایه‌های ذخیره‌سازی است.
برای سرورهای برند Dell، ابزار OMSS بخشی از مجموعه OpenManage بوده که امکان مدیریت RAID و نظارت بر وضعیت دیسک‌ها را فراهم می‌کند. این نرم‌افزار مخصوص کنترلرهای Dell PERC طراحی شده و از نظر عملکردی مشابه SSA در سرورهای HP است.
قابلیت‌های برجسته OMSS:
پشتیبانی از RAID Levels مختلف از جمله RAID 5 و RAID 10
قابلیت انجام تنظیمات پیشرفته بدون نیاز به راه‌اندازی مجدد سیستم
یکپارچگی کامل با iDRAC برای مدیریت از راه دور
Lenovo برای مدیریت کنترلرهای MegaRAID در سرورهای ThinkSystem خود از ابزار MegaRAID Storage Manager استفاده می‌کند. این نرم‌افزار توسط Broadcom طراحی شده و در سرورهای برندهای دیگر نیز کاربرد دارد.
مزایای MegaRAID Storage Manager:
محیط گرافیکی کاربرپسند
هشدارهای بلادرنگ از طریق ایمیل یا SNMP
پشتیبانی از تنظیمات Failover، Hot Spare و Drive Group
در سیستم‌هایی که از چیپ‌ست‌های Intel بهره می‌برند، نرم‌افزار Intel RST یکی از ابزارهای سبک و قابل‌اعتماد برای مدیریت RAID در سطح دسکتاپ و سرورهای کوچک به شمار می‌رود.
ویژگی‌های قابل توجه Intel RST:
مناسب برای پیکربندی RAID 0، 1، 5 و 10 در مادربردهای Intel
رابط کاربری ساده برای کاربران نیمه‌حرفه‌ای
عملکرد مناسب در سیستم‌های شخصی و ورک‌استیشن‌ها
برای کنترلرهای حرفه‌ای برند Areca که در پروژه‌های سازمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند، مجموعه‌ای از ابزارهای تحت وب، GUI و CLI جهت مدیریت RAID ارائه شده است. این ابزارها بیشتر در مراکز داده و سیستم‌های ذخیره‌سازی پیشرفته به کار می‌روند.
در هنگام خرید سرور استوک، یکی از نکات مهم، بررسی سازگاری سرور با نرم‌افزار مدیریت RAID و در دسترس بودن آن است. سرورهایی که از ابزارهای به‌روزرسانی‌شده و پشتیبانی نرم‌افزاری مستمر بهره‌مند هستند، در بلندمدت هزینه کمتری برای نگهداری و مدیریت به دنبال دارند. به همین دلیل، کارشناسان دکتر HP همواره به مشتریان پیشنهاد می‌کنند که هنگام انتخاب سرور استوک، به نوع کنترلر RAID و نرم‌افزار مدیریتی مرتبط توجه ویژه داشته باشند.
انتخاب سطح مناسب RAID یکی از مهم‌ترین تصمیم‌هایی است که هنگام راه‌اندازی یک سیستم ذخیره‌سازی باید گرفته شود. هر سطح RAID مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارد و متناسب با نوع استفاده، یکی از آن‌ها می‌تواند انتخاب بهتری باشد. برای مثال، اگر هدف اصلی افزایش سرعت است، یک سطح خاص پیشنهاد می‌شود و اگر اولویت با امنیت داده‌ها باشد، سطح دیگری مناسب‌تر خواهد بود.
در این بخش، انواع رایج RAID را معرفی می‌کنیم و توضیح می‌دهیم که هر کدام چگونه کار می‌کنند و در چه شرایطی بهترین عملکرد را ارائه می‌دهند. این شناخت به‌ویژه هنگام خرید سرور یا انتخاب یک سرور استوک، نقش مهمی در تصمیم‌گیری فنی خواهد داشت.
مطالعه این مقاله نیز پیشنهاد می‌شود >> Raid سرور اچ پی
در RAID 0، داده‌ها به قطعاتی تقسیم شده و به‌صورت موازی روی دو یا چند هارددیسک نوشته می‌شوند. این ساختار باعث افزایش چشمگیر سرعت خواندن و نوشتن اطلاعات می‌شود، اما هیچ‌گونه افزونگی یا پشتیبانی برای جلوگیری از از دست رفتن داده‌ها وجود ندارد. اگر یکی از هاردها از کار بیفتد، تمام اطلاعات از بین خواهد رفت.
کاربرد مناسب: سیستم‌هایی که با فایل‌های بزرگ و سنگین سر و کار دارند و امنیت داده‌ها برایشان حیاتی نیست، مانند ایستگاه‌های کاری تدوین ویدیو.
RAID 1 با ایجاد یک نسخه کامل از داده‌ها روی دو دیسک مختلف، امنیت بالایی را فراهم می‌کند. در صورت خرابی یکی از دیسک‌ها، اطلاعات از دیسک دیگر بدون هیچ مشکلی در دسترس خواهد بود. این سطح از RAID، راهکاری ساده اما بسیار مؤثر برای محافظت از داده‌ها است.
کاربرد مناسب: سیستم‌هایی که با داده‌های حساس سروکار دارند، مانند پایگاه‌های داده مالی یا سیستم‌های حسابداری.
در RAID 5، داده‌ها به همراه اطلاعات تصحیح خطا (Parity) بین حداقل سه دیسک توزیع می‌شوند. این ساختار امکان ادامه کار سیستم حتی در صورت خرابی یک دیسک را فراهم می‌کند. در عین حال، نسبت به RAID 1، فضای ذخیره‌سازی بیشتری در اختیار کاربر قرار می‌گیرد.
کاربرد مناسب: شبکه‌های متوسط و بزرگ، فایل سرورها و محیط‌های اداری که هم به امنیت نیاز دارند و هم به عملکرد بالا.
RAID 6 عملکردی مشابه RAID 5 دارد، با این تفاوت که از دو لایه Parity استفاده می‌کند. به این ترتیب، حتی اگر دو هارددیسک به‌طور هم‌زمان دچار مشکل شوند، داده‌ها از بین نمی‌روند. البته، به علت پردازش بیشتر، سرعت خواندن و نوشتن نسبت به RAID 5 اندکی کمتر است.
کاربرد مناسب: محیط‌هایی با داده‌های بسیار حساس، مانند آرشیوهای بزرگ، مراکز داده و سیستم‌های بکاپ حرفه‌ای.
RAID 10 که گاهی به آن RAID 1+0 نیز گفته می‌شود، ترکیبی از دو ساختار RAID 1 و RAID 0 است. داده‌ها ابتدا روی دو دیسک آینه‌سازی می‌شوند، سپس به‌صورت نواربندی‌شده (Striped) بین این آینه‌ها توزیع می‌شوند. نتیجه، سیستمی است که هم امنیت بالایی دارد و هم از سرعت قابل‌توجهی برخوردار است.
کاربرد مناسب: پایگاه‌های داده‌ی سنگین، سیستم‌های پردازش لحظه‌ای و سرورهایی که هم به سرعت و هم به تحمل خطا نیاز دارند.
انتخاب و راه‌اندازی هر کدام از این سطوح RAID نیازمند ابزار مدیریتی مناسبی است. نرم‌افزارهایی مانند HP Smart Storage Administrator، Dell OMSS یا Lenovo MegaRAID به مدیر سیستم این امکان را می‌دهند که به‌سادگی سطح مناسب RAID را انتخاب کند، آن را روی دیسک‌ها اعمال کند و در صورت لزوم، تنظیمات را بدون خاموشی سیستم تغییر دهد. بسیاری از این نرم‌افزارها حتی اجازه می‌دهند که بدون حذف داده‌ها، سطح RAID تغییر داده شود یا آرایه‌ای جدید ایجاد گردد.
مدیریت پیکربندی RAID در سرورهای حرفه‌ای نیاز به ابزار دقیق و مطمئن دارد. شرکت HP با ارائه‌ی نرم‌افزار اختصاصی HP Smart Storage Administrator (SSA) این امکان را فراهم کرده تا کاربران بتوانند به‌صورت کاملاً کنترل‌شده و بهینه، تنظیمات مربوط به ذخیره‌سازی و RAID را روی سرورهای خود اعمال کنند. این ابزار برای انواع مدل‌های سرور HP بهینه‌سازی شده و یکی از قابل‌اعتمادترین نرم‌افزارها در این حوزه به شمار می‌رود.
در ادامه، مراحل اصلی استفاده از SSA را به زبان ساده اما تخصصی مرور می‌کنیم:
برای اجرای نرم‌افزار SSA دو مسیر کلی وجود دارد:
از طریق Intelligent Provisioning:
در هنگام راه‌اندازی سرور، با فشردن کلید F10 می‌توان وارد محیط Intelligent Provisioning شد. در این بخش، گزینه HP SSA در دسترس است و می‌توان پیکربندی RAID را مستقیماً از همین محیط انجام داد.
از طریق سیستم‌عامل:
نسخه نصبی SSA برای سیستم‌عامل‌هایی مانند Windows Server و برخی توزیع‌های لینوکس از سوی HP ارائه شده است. پس از نصب، نرم‌افزار از طریق محیط گرافیکی سیستم‌عامل قابل اجرا خواهد بود.
پس از اجرای SSA، کنترلرهای موجود در سرور نمایش داده می‌شوند؛ مانند:
Smart Array P408i-a SR Gen10
Smart Array P440ar
با کلیک روی کنترلر مورد نظر، وارد تنظیمات و اطلاعات مربوط به آن می‌شوید.
در این مرحله، تمامی هارددیسک‌های متصل به کنترلر به‌همراه وضعیت سلامت آن‌ها نمایش داده می‌شود. اگر آرایه RAID از قبل وجود داشته باشد، اطلاعاتی مانند نوع RAID، حجم منطقی (Logical Drive)، وضعیت فعال بودن قابلیت Rebuild و وضعیت سلامت کلی آن در دسترس خواهد بود.
برای ساخت آرایه RAID جدید، کافی است مراحل زیر را طی کنید:
انتخاب گزینه “Create Array”
مشخص کردن دیسک‌هایی که می‌خواهید در آرایه استفاده شوند
انتخاب نوع RAID مورد نظر (RAID 0، RAID 1، RAID 5، RAID 10 و …)
اعمال تنظیمات تکمیلی مانند اندازه نوار (Stripe Size)، نوع کش (Cache Policy) و نوع Volume
ذخیره تنظیمات و ادامه‌ی فرایند ساخت
SSA تلاش می‌کند با هشدارهای هوشمند، شما را از انتخاب‌هایی که ممکن است به کاهش کارایی یا ریسک داده منجر شوند، آگاه کند.
در بسیاری از محیط‌های سازمانی، استفاده از دیسک Hot Spare توصیه می‌شود. دیسکی که به‌صورت آماده در آرایه قرار می‌گیرد تا در صورت خرابی یکی از دیسک‌ها، بدون دخالت کاربر وارد عمل شده و جایگزین شود. HP SSA امکان فعال‌سازی این قابلیت را به‌سادگی فراهم می‌کند.
همچنین می‌توان با استفاده از امکانات مدیریتی موجود، هشدارهای مربوط به وضعیت RAID را از طریق ایمیل یا کنسول مدیریتی iLO دریافت کرد.
پس از پایان تنظیمات، در صورتی که نیاز به راه‌اندازی مجدد سیستم باشد، نرم‌افزار این موضوع را به شما اطلاع خواهد داد. برخی تنظیمات بدون ری‌استارت نیز قابل‌اعمال هستند، اما توصیه می‌شود پس از اعمال تغییرات مهم، سیستم را یک‌بار به‌طور کامل راه‌اندازی مجدد کنید.
هنگام خرید سرور استوک، به‌ویژه از برند HP، بسیار مهم است که نسخه‌ی جدید SSA را از وب‌سایت رسمی HP دریافت و نصب کنید. در بسیاری از موارد، پیکربندی RAID قبلی همچنان روی سرور باقی مانده و ممکن است با نیازهای جدید شما مطابقت نداشته باشد. پیش از ایجاد تغییر، حتماً از اطلاعات موجود نسخه پشتیبان تهیه کنید و کنترلر RAID را از نظر سلامت کامل بررسی نمایید.
در این مقاله به‌صورت جامع و تخصصی به مفهوم RAID Management Utility پرداختیم و اهمیت آن را در افزایش کارایی، امنیت و پایداری زیرساخت‌های ذخیره‌سازی سرور بررسی کردیم. ابتدا با تعریف RAID و دلایل استفاده از آن در محیط‌های حرفه‌ای آشنا شدیم، سپس انواع سطح‌های RAID را با مقایسه کاربردی و فنی بررسی کردیم. در ادامه، مراحل عملی استفاده از نرم‌افزار HP Smart Storage Administrator در سرورهای HP را مرحله‌به‌مرحله توضیح دادیم؛ ابزاری کلیدی برای هر مدیر شبکه‌ای که به دنبال راهکاری امن و ساخت‌یافته برای مدیریت داده‌ها است.
چه در هنگام خرید سرور نو و چه هنگام انتخاب یک سرور استوک حرفه‌ای و مقرون‌به‌صرفه، آشنایی با ساختار RAID و ابزارهای مدیریت آن، نقش تعیین‌کننده‌ای در بهره‌وری و دوام سیستم خواهد داشت.
اگر برای کسب‌وکار خود به دنبال انتخاب بهترین سطح RAID، راه‌اندازی اصولی آرایه‌های ذخیره‌سازی یا بررسی وضعیت سخت‌افزار سرور هستید، تیم فنی دکتر HP در کنار شماست.
متخصصان ما آماده‌اند تا به شما در خرید، پیکربندی و بهینه‌سازی سرورها مشاوره دقیق و متناسب با نیازتان ارائه دهند، همین حالا با ما تماس بگیرید.
