بیشتر افراد در زمان انجام کارهای دیجیتالی یا استفاده از رایانه، فایل‌ها و اطلاعات خود را روی هارد دیسک نگه می‌دارند. این دستگاه‌ها، فضای مشخصی برای ذخیره اطلاعات دارند که ممکن است بعد از مدتی دچار مشکل شوند. یکی از ایرادهایی که گاهی پیش می‌آید، بدسکتور است. شاید این موضوع در ابتدا خیلی جدی به نظر نرسد، ولی اگر به آن توجه نشود، ممکن است بخشی از فایل‌ها از بین برود یا حتی کل هارد دیگر کار نکند و مجبور به خرید هارد دیسک جدید شوید. افرادی که در حوزه سخت افزار فعالیت می‌کنند یا کارهای فنی سیستم‌ها را مدیریت می‌کنند، همیشه در تلاش اند راه‌هایی برای شناسایی این مشکل و جلوگیری از گسترش آن پیدا کنند تا اطلاعات از دست نرود.
وقتی اطلاعات روی هارد ذخیره می‌شوند، ابتدا به قطعات کوچک تقسیم می‌شوند و سپس هر قطعه در بخش‌هایی به نام سکتور قرار می‌گیرد. این سکتورها کوچک ترین قسمت‌هایی هستند که دستگاه می‌تواند مستقیما روی آنها بنویسد یا از آنها بخواند. در هاردهای قدیمی، هر سکتور معمولا 512 بایت فضا داشت، اما در مدل‌های جدیدتر، گاهی این مقدار به 4096 بایت هم می‌رسد. هنگام ذخیره فایل، هد هارد روی سطح دیسک حرکت می‌کند و با تغییر وضعیت مغناطیسی، الگوهایی از صفر و یک را به وجود می‌آورد تا اطلاعات ذخیره شود. هرچه تعداد این واحدهای کوچک در یک فضای مشخص بیشتر باشد، ظرفیت ذخیره سازی هارد نیز افزایش پیدا می‌کند.
در مدل‌های HDD، سطح دیسک ها به صورت دایره ای شیاربندی شده و هر شیار به چند سکتور تقسیم می‌شود. ترکیب همین شیارها و سکتورها، فضای کلی ذخیره سازی را می‌سازد. در مدل‌های SSD هم، سیستم تقسیم بندی متفاوتی وجود دارد، اما اصل ماجرا یکی است؛ همه اطلاعات در بخش‌هایی کوچک نگهداری می‌شوند و سلامت این قسمت ها اهمیت زیادی دارد.
بدسکتور به بخشی از هارد گفته می‌شود که دیگر قابل استفاده نیست. در این قسمت، نمی‌توان اطلاعاتی ذخیره کرد یا محتوا را به درستی خواند. اگر سیستم عامل هنگام ذخیره اطلاعات پاسخی از هارد نگیرد، یعنی بخشی از هارد دچار مشکل شده است. در برخی موارد، مشکل تنها محدود به چند سکتور کوچک است و شاید اصلا متوجه آن نشویم؛ اما وقتی تعداد این بخش‌های خراب افزایش پیدا کند، احتمال از دست رفتن فایل ها، آسیب دیدن اطلاعات و کاهش شدید سرعت هارد بسیار بالا می‌رود.
بد سکتور می‌تواند هم در هاردهای معمولی (HDD) و هم در حافظه های جدیدتر (SSD) دیده شود. در مدل‌های HDD، عواملی مثل ضربه، تماس هد با سطح دیسک یا وجود گرد و غبار ممکن است باعث خرابی شود. در SSDها هم اگر سلول های حافظه بیش از حد استفاده شوند یا دچار نوسان برق گردند، توانایی خود را از دست می‌دهند. با اینکه علت بروز این مشکل در این دو نوع متفاوت است، اما نتیجه آن یکی است: بخشی از حافظه دیگر قادر نیست اطلاعات را درست نگه دارد. آشنایی دقیق با این موضوع می‌تواند جلوی بسیاری از خطاهای سیستمی و از بین رفتن فایل های مهم را بگیرد.
برای اطلاع از نحوه پارتیشن بندی هارد دیسک در کامپیوترهای شخصی روی لینک کلیک کنید.
بدسکتور شدن هارد ممکن است به دلایل گوناگونی رخ دهد که در ادامه به چند مورد رایج اشاره می‌کنیم:
در هارد دیسک های مکانیکی (HDD)، هنگام کار کردن دستگاه، هرگونه لرزش یا ضربه ممکن است باعث برخورد هد با سطح دیسک شود. برخورد هد با سطح دیسک می‌تواند روی قسمت مغناطیسی خراش ایجاد کند و بخشی از اطلاعات را از بین ببرد. حتی افتادن یک هارد اکسترنال از ارتفاع کم هم ممکن است چنین آسیبی ایجاد کند. در هاردهای SSD نیز اگر ضربه بخورد، احتمال دارد برد الکترونیکی آسیب ببیند و بخشی از مدار از کار بیفتد. به همین دلیل محافظت فیزیکی از هارد، به ویژه هنگام جا به جایی، اهمیت زیادی دارد.
زمانی که در حین ذخیره یا انتقال اطلاعات، برق ناگهان قطع می‌شود، ممکن است بخشی از اطلاعات به طور ناقص روی هارد ثبت شود. این وضعیت می‌تواند سکتورهایی را به وجود آورد که کامل نشده اند و در نتیجه دچار خرابی می‌شوند. از طرف دیگر، نوسان شدید یا پرش ولتاژ ممکن است باعث سوختن مدارهای داخلی هارد یا آسیب دیدن تراشه اصلی آن شود. این نوع آسیب‌ها نه تنها عملکرد هارد را مختل می‌کنند، بلکه احتمال از بین رفتن کامل اطلاعات را نیز افزایش می‌دهند.
در هاردهای مکانیکی، ورود گرد و غبار یا آلودگی به داخل دستگاه می‌تواند آسیب جدی به وجود بیاورد. ذرات ریز گرد و غبار ممکن است میان هد و سطح پلاتر قرار بگیرند و باعث ایجاد خراش شوند. همچنین، آلودگی هوا ممکن است حرکت دقیق هد را مختل کند. این اختلال می‌تواند کارایی دستگاه را پایین آورده و باعث آسیب دیدن بخش‌هایی از سطح ذخیره سازی شود.
تمام هاردها، چه از نوع HDD و چه SSD، طول عمر مشخصی دارند و پس از گذشت زمان، دچار فرسودگی می‌شوند. در مدل‌های SSD این فرسودگی بیشتر به چشم می‌خورد، چون هر بار که اطلاعاتی نوشته یا حذف می‌شود، سلول‌های حافظه تحت فشار قرار می‌گیرند. تکرار این فرایند باعث ضعیف شدن آنها می‌شود و در نهایت ممکن است برخی سلول‌ها دیگر نتوانند اطلاعات را نگه دارند. این فرایند یکی از مهم ترین عوامل ایجاد بدسکتور در حافظه‌های حالت جامد است و نشان دهنده نزدیک شدن به پایان عمر مفید دستگاه محسوب می‌شود.
بدسکتور همیشه به دلایل فیزیکی ایجاد نمی‌شود؛ گاهی مشکل از اختلال در ساختار نرم افزاری هارد است. اگر سیستم عامل هنگام ثبت اطلاعات دچار خطا شود یا نرم افزارهای خراب و ناسازگار اطلاعات را نادرست ذخیره کنند، احتمال ایجاد بدسکتور منطقی بالا می‌رود. همچنین، وجود بدافزار یا ویروس می‌تواند ساختار فایل ها را به هم بریزد و بخش‌هایی از حافظه را غیرقابل استفاده کند. این نوع خرابی به ظاهر مشکلی در قطعات سخت افزاری ندارد، اما عملکرد سیستم را به طور جدی تحت تاثیر قرار می‌دهد.
گاهی حتی یک هارد نو که هنوز استفاده نشده، ممکن است چند کلاستر خراب داشته باشد. هر چند تولید کنندگان بزرگ پیش از عرضه، آزمایش‌های مختلفی روی محصولات انجام می‌دهند، اما خطاهای کارخانه ای همچنان اتفاق می‌افتد و برخی هاردها از ابتدا دچار ایراد هستند.
بدسکتورها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند که هرکدام ویژگی های خاص خود را دارند:
در بدسکتور فیزیکی، مشکل به بخش‌های سخت افزاری هارد مربوط می‌شود. خراب شدن یک سکتور می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. برای مثال، خراش روی سطح دیسک، برخورد هد با پلاتر یا سوختن بخش هایی از برد الکترونیکی از عوامل رایج هستند. در این شرایط، معمولا هیچ راهی برای ترمیم آن بخش وجود ندارد. هارد ممکن است بتواند بخش آسیب دیده را شناسایی و علامت گذاری کند. این کار باعث می‌شود دیگر اطلاعات جدید در آن قسمت ذخیره نشوند. اما فایل‌هایی که قبلا در این بخش ذخیره شده اند، معمولا دیگر قابل دسترسی نیستند. در بسیاری از موارد، کاربران از نرم افزارهای عیب یاب استفاده می‌کنند تا سکتور معیوب را غیرقابل دسترس کنند و از ایجاد اختلال در عملکرد کلی هارد جلوگیری کنند. در صورتی که ضربه‌ها یا فرسودگی هارد بسیار شدید باشد، ممکن است کل هارد دیگر قابل استفاده نباشد و نیاز به تعویض داشته باشد.
بدسکتور منطقی زمانی رخ می‌دهد که سیستم عامل نتواند به درستی به سکتور دسترسی پیدا کند یا اطلاعات آن بخش به طور صحیح بازیابی نشود، اما مشکل فیزیکی وجود ندارد. به عنوان مثال، اگر برق در حین نوشتن اطلاعات قطع شود، سکتور نیمه تمام باقی می‌ماند و یا در صورتی که بدافزارها اطلاعات را خراب کنند، آن بلوک‌ها به عنوان بخش‌های معیوب علامت گذاری می‌شوند. برای تشخیص بدسکتور منطقی، از نرم افزارهای آنالیز و تعمیر هارد استفاده می‌شود که بررسی می‌کنند آیا مشکل فقط نرم افزاری است و آیا سکتور می‌تواند دوباره به طور صحیح کارایی داشته باشد. در بسیاری از موارد، می‌توان بدسکتور منطقی را ترمیم کرد.
ابزارهایی مانند chkdsk در ویندوز و fsck در لینوکس این عملیات را انجام می‌دهند؛ آنها بخش‌های آسیب دیده را شناسایی و در صورت امکان تعمیر می‌کنند یا این بخش‌ها را علامت گذاری می‌کنند تا سیستم دیگر برای خواندن یا نوشتن اطلاعات از آنها استفاده نکند، به این ترتیب این قسمت‌ها دوباره به صورت ایمن قابل استفاده می‌شوند. تفاوت میان بدسکتور فیزیکی و منطقی بسیار مهم است. اگر بدسکتور از نوع فیزیکی باشد، اطلاعات آن بخش از بین می‌رود و تلاش برای بازیابی معمولا نتیجه ای ندارد. اما در بدسکتور منطقی، مشکل اغلب با اسکن و تعمیر برطرف می‌شود و امکان نوشتن دوباره اطلاعات روی آن بخش فراهم می‌شود. نرم افزارهای مختلفی برای شناسایی نوع بدسکتور و بررسی وضعیت هارد وجود دارد. پس از تشخیص دقیق، تصمیم گیری درباره تعویض هارد یا انجام فرایند نرم افزاری برای احیای درایو امکان پذیر خواهد بود.
برای تشخیص هاردی که بدسکتور دارد، علائم و نشانه‌هایی وجود دارد که می‌توانند به شما کمک کنند تا این مشکل را شناسایی کنید:
اگر رایانه شما بی‌دلیل و پس از گذشت زمان کوتاه از نصب سیستم عامل، مدام کند می‌شود و حتی بازکردن پوشه‌ها بیش از حد معطل می‌ماند، احتمال دارد بخشی از هارد بدسکتور داشته باشد. گاها ممکن است سیستم برای بازکردن یک فایل کوچک نیز مدت طولانی وقت صرف کند.
در هاردهای مکانیکی، شنیدن صدای ضربه یا تق تق ممتد معمولا به معنای برخورد هد به سطح پلاتر است. این صداها زمانی به گوش می‌رسند که هد نتواند به طور صحیح بر روی سطح پلاتر حرکت کند و ممکن است نشانه ای از بروز بدسکتور به دلیل خراش پلاتر باشد. در این شرایط، صدای غیرمعمول یک هشدار جدی به حساب می‌آید. گاهی صدای ساییده شدن از داخل هارد شنیده می‌شود. این صدا ممکن است نشانه لرزش هد روی بخش‌های خراب باشد. در این حالت، احتمال دارد آسیب بیشتری به هارد وارد شود و بخشی از اطلاعات برای همیشه از بین برود.
اگر فایل‌ها به درستی ذخیره نمی‌شوند یا با ارورهایی مثل “Can’t read from disk” رو به رو می‌شوید، ممکن است بعضی بخش‌های هارد دچار مشکل شده باشند. این نوع خطاها به این معناست که هارد نمی‌تواند اطلاعات را بخواند یا ذخیره کند. هنگام کپی کردن پوشه‌ها یا انتقال اطلاعات به درایو، ممکن است با پیام‌های خطای نامفهوم یا هشدارهایی درباره خرابی محتوا مواجه شوید. این مسئله می‌تواند نشانه ای از وجود بدسکتور باشد.
اگر فایل‌هایی که قبلا سالم بودند حالا به درستی باز نمی‌شوند، ممکن است مشکل از بدسکتور باشد. برای مثال، ممکن است متن‌ها به هم ریخته باشند یا ویدیوها ناقص پخش شوند. گاهی هم بعضی نرم افزارها اصلا اجرا نمی‌شوند. دلیلش این است که بخشی از اطلاعات آنها پاک شده یا دیگر قابل دسترسی نیست.
در رایانه‌های ویندوزی، اگر در زمان شروع بوت، ابزار CHKDSK به صورت خودکار اجرا شود، این ممکن است به دلیل شناسایی بخش های خراب در درایو باشد. این ابزار در هنگام راه اندازی ویندوز اقدام به اسکن هارد می‌کند تا بررسی کند که آیا سکتور معیوبی وجود دارد یا خیر. البته این مشکل همیشه به معنی وجود بدسکتور نیست. با این حال، اجرای خودکار CHKDSK معمولا نشانه ای جدی از آسیب در هارد محسوب می‌شود.
وجود بدسکتور می‌تواند باعث خراب شدن یا حذف فایل‌های سیستمی ویندوز شود. در چنین شرایطی، ممکن است صفحه آبی (Blue Screen) ظاهر شود که نشان دهنده بروز مشکلات جدی در سیستم است. اگر این صفحه بدون نصب نرم افزار یا تغییر خاصی، چند بار پشت سر هم ظاهر شود، احتمال وجود مشکل در هارد وجود دارد. در این شرایط باید وضعیت هارد بررسی شود تا از آسیب بیشتر و از دست رفتن اطلاعات جلوگیری شود.
برای اینکه بدانید سرور استریمینگ چیست و چه کاربردی دارد روی آن کلیک کنید.
برطرف کردن بدسکتور هارد به نوع و شدت آن بستگی دارد. در صورتی که از نوع فیزیکی باشد، تعمیر قطعی آن ممکن نیست. در این شرایط، نرم افزارهایی مانند HDD Regenerator یاVictoriaHDD می‌توانند سکتورهای خراب را علامت گذاری کنند تا سیستم دیگر سعی نکند اطلاعات را در آن بخش‌ها بخواند یا بنویسد. این کار به بهبود عملکرد سیستم کمک می‌کند، اما بخش‌های آسیب دیده مانند قبل تعمیر نمی‌شوند.
همچنین اگر بدسکتور از نوع منطقی باشد، ابزار پیش فرض ویندوز به نامchkdsk می‌تواند موثر عمل کند. با اجرای دستور chkdsk /r در پنجره فرمان، رایانه اسکن شده و اگر امکان پذیر باشد، سکتورهای خراب نرم افزاری تعمیر می‌شوند. نرم افزارهای جانبی مانند EaseUS Partition Master وHD Tune نیز می‌توانند برای رصد وضعیت هارد و رفع مشکلات سطحی مفید باشند. همیشه به کاربران توصیه می‌شود از اطلاعات مهم خود بر روی هارد معیوب بکاپ بگیرید. اگر تعداد بدسکتورها افزایش یابد و هارد به مرحله خرابی شدید برسد، بازیابی فایل ها می‌تواند دشوار یا پرهزینه باشد.
سازمان‌ها و شرکت‌هایی که قصد ارتقای ساختار دیتاسنتری خود را دارند، می‌توانند از پیشنهادات سخت افزاری مجموعه دکتر اچ پی بهره‌مند شوند. این فروشگاه انواع سرورهای برند hp، هاردهای اینترپرایز و تجهیزات ذخیره سازی را در دسته بندی‌های مختلف ارائه می‌دهد. برای کسانی که به دنبال خرید سرورهای نو یا استوک هستند، دکتر اچ پی یک مرجع تخصصی شناخته می‌شود. پشتیبانی حرفه ای و تنوع محصولات موجود در این فروشگاه به افراد کمک می‌کند تا بهترین گزینه را برای نیازهای خود انتخاب کنند. برای این کار فقط کافیست با مشاوران ما ارتباط برقرار کنید.
بدسکتور هارد یکی از مشکلات رایج است که برای بسیاری از کاربران چالش‌های جدی ایجاد می‌کند. گاهی بخشی از هارد دیسک قادر به خواندن یا نوشتن اطلاعات نیست و اگر این مشکل پیشرفت کند، ممکن است حجم زیادی از اطلاعات از دست برود. در حالی که بسیاری از دلایل بروز بد سکتور با رعایت نکات ساده پیشگیری می‌شوند، هنوز هم کاربران به دلیل عواملی مانند تکان های شدید هارد، نوسانات برق، ویروس‌ها یا فرسودگی قطعات دچار این مشکل می‌شوند.
خوشبختانه روش‌های زیادی برای شناسایی زودهنگام بدسکتور وجود دارد؛ از دستورهای داخلی سیستم عامل تا نرم افزارهای تخصصی. در صورت مواجهه با این مشکل، اولین قدم باید تهیه بکاپ از اطلاعات مهم باشد. سپس با توجه به نوع بدسکتور، می‌توان به تعمیر و مدیریت این مشکل پرداخته و از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری کرد. استفاده صحیح از ابزارها باعث افزایش طول عمر هارد و جلوگیری از از دست رفتن اطلاعات مهم می‌شود.
خیر. بدسکتور می‌تواند در هر دو نوع هارد دیسک سنتی (HDD) و درایوهای حالت جامد (SSD) مشاهده شود. هرچند ساختار این دو نوع هارد متفاوت است، اما در هر دو وضعیت ممکن است مشکلاتی مانند استهلاک سلول‌های حافظه در SSDها یا شوک‌های الکتریکی منجر به ایجاد بخش‌های خراب شوند. در هاردهای SSD، سلول‌های حافظه بعد از چندین بار نوشتن و پاک کردن اطلاعات دچار فرسودگی می‌شوند، در حالی که در هاردهای HDD این مشکل عمدتا به دلیل ضربه، گرد و غبار یا خرابی فیزیکی هد و پلاترها رخ می‌دهد.
خیر، در بدسکتور فیزیکی، بخش آسیب دیده قابل تعمیر نیست. در این حالت، ابزارهایی مثل CHKDSK نمی‌توانند سکتور خراب را ترمیم کنند. آنها تنها قادرند این بخش را شناسایی و علامت گذاری کنند تا سیستم دیگر برای خواندن یا نوشتن اطلاعات از آن استفاده نکند. با این کار، دسترسی به بخش معیوب قطع می‌شود و عملکرد سیستم در بخش‌های دیگر بهتر می‌شود. البته خود سکتور آسیب دیده همچنان غیرفعال باقی می‌ماند.
صدای عجیب مانند تق تق یا ضربه‌های ممتد در هارد دیسک معمولا نشان دهنده برخورد هد با سطح پلاتر است. این نوع خرابی می‌تواند منجر به آسیب های جدی به اطلاعات و بخش‌های فیزیکی هارد شود. در چنین شرایطی، باید فورا برق سیستم را قطع کرده و از متخصصان برای بازبینی هارد کمک خواسته شود. ادامه استفاده از هارد در این وضعیت می‌تواند خرابی را گسترش دهد و احتمال از دست رفتن اطلاعات را بیشتر کند.
اگر یک بدسکتور نرم افزاری شناسایی و اصلاح شود یا اگر بخش معیوب علامت گذاری شود، سیستم دیگر به آن نقطه کاری ندارد. این موضوع باعث می‌شود هارد بدون گیر کردن در سکتور خراب، کار خود را ادامه دهد و کارکرد کلی دستگاه روان تر شود.
برای بررسی وضعیت بد سکتورهای یک هارد، استفاده از ابزارهای تخصصی مانند HD Tune،VictoriaHDD یا Macrorit Disk Scanner بسیار موثر است. این نرم افزارها با اسکن دقیق سطح دیسک، نقاط معیوب را شناسایی کرده و نقشه ای تصویری از سلامت هارد ارائه می‌دهند. همچنین از طریق گزارش‌های SMART، می‌توان فهمید آیا تعداد بدسکتورها رو به افزایش است یا نه.
