

در دنیای فناوری اطلاعات و شبکههای کامپیوتری، سرورها بهعنوان ستون فقرات زیرساختهای دیجیتال شناخته میشوند. هر کسبوکار یا سازمانی که به نحوی با پردازش اطلاعات، میزبانی وبسایت، مدیریت پایگاه داده یا ارائه خدمات آنلاین سروکار دارد، ناگزیر با مفهوم “سرور” و بهویژه “سختافزار سرور” مواجه میشود. اما واقعاً سختافزار سرور چیست و چه تفاوتی با رایانههای معمولی دارد؟
شناخت دقیق اجزای سختافزاری سرور، برای مدیران فناوری اطلاعات، کسبوکارها و حتی متخصصان شبکه، اهمیت فراوانی دارد. انتخاب درست و هوشمندانهی سختافزار سرور میتواند عملکرد، امنیت، پایداری و مقیاسپذیری زیرساخت IT را تضمین کند.
سختافزار سرور به مجموعهای از قطعات فیزیکی اطلاق میشود که بهصورت اختصاصی برای انجام وظایف سنگین محاسباتی، مدیریت داده و ارائه خدمات شبکهای طراحی شدهاند. برخلاف رایانههای شخصی که برای استفاده عمومی و فردی ساخته میشوند، سرورها برای عملکرد مداوم، پایدار و بیوقفه در محیطهای کاری طراحی میگردند. این تفاوت ماهیتی، مستلزم استفاده از سختافزارهای خاص، قدرتمند و اغلب ماژولار است.
در واقع، میتوان گفت سختافزار سرور بهمنزله ستون فقرات هر مرکز داده (Data Center) یا شبکه سازمانی است. از پشتیبانی از وبسایتهای پرترافیک گرفته تا اجرای نرمافزارهای سازمانی و ذخیرهسازی ایمن دادهها، همگی نیازمند سختافزارهای سروری با کارایی بالا هستند.
اما یک سرور تنها یک دستگاه فیزیکی نیست. آنچه سرور را از سایر سیستمها متمایز میکند، نحوه طراحی و معماری سختافزاری آن است. این طراحی باید قادر باشد بهصورت ۲۴ ساعته، در هفت روز هفته، بدون اختلال و با کمترین نرخ خرابی، بار پردازشی زیادی را تحمل کند.
مطالعه این مقاله نیز پیشنهاد میشود >> راهنمای جامع انتخاب و پیکربندی سختافزار سرور
قابلیت اطمینان بالا (High Reliability)
قطعات سروری بهگونهای ساخته میشوند که در شرایط کاری شدید و در بلندمدت، کمترین احتمال خرابی را داشته باشند.
پشتیبانی از پردازندههای چندگانه (Multi-Processor Support)
برخلاف سیستمهای خانگی، بسیاری از سرورها از بیش از یک پردازنده مرکزی (CPU) پشتیبانی میکنند که عملکرد موازی را ممکن میسازد.
طراحی ماژولار و قابلیت ارتقاء
یکی از مزیتهای مهم سختافزارهای سرور، امکان ارتقاء آسان حافظه، فضای ذخیرهسازی، کارتهای شبکه و حتی پردازندههاست.
قابلیت مدیریت از راه دور (Remote Management)
بسیاری از سرورها به ابزارهای مدیریت از راه دور مانند iLO در سرورهای HP مجهز هستند که امکان کنترل کامل سیستم بدون نیاز به حضور فیزیکی را فراهم میآورد.
در مجموع، سختافزار سرور بهعنوان بستری حیاتی برای اجرای خدمات دیجیتال، نقشی غیرقابلجایگزین در ساختار شبکهها ایفا میکند. به همین دلیل، در هنگام خرید سرور، انتخاب سختافزار مناسب، از اهمیت استراتژیک برخوردار است.
هر سرور از مجموعهای از قطعات سختافزاری تشکیل شده که هر یک وظیفهای مشخص را بر عهده دارد. آشنایی با این اجزا نهتنها به درک بهتر ساختار سرور کمک میکند، بلکه در تصمیمگیری برای خرید سرور مناسب، نقشی کلیدی ایفا مینماید. در ادامه به مهمترین اجزای سختافزار سرور و عملکرد دقیق آنها میپردازیم:
پردازنده سرور یکی از حیاتیترین اجزای آن بهشمار میرود. این قطعه، تمام وظایف محاسباتی سیستم را انجام میدهد و اساس عملکرد نرمافزارهای نصبشده روی سرور به آن وابسته است. در محیطهایی که بار کاری بالا وجود دارد، مانند مراکز داده یا سرویسهای ابری، انتخاب یک پردازنده قدرتمند میتواند تفاوت چشمگیری در کیفیت و سرعت خدمات ایجاد کند. برخلاف پردازندههای معمولی که در رایانههای خانگی بهکار میروند، پردازندههای سروری برای پردازشهای سنگین و پیوسته طراحی شدهاند.
در سرورها، معمولاً از پردازندههای خانواده Intel Xeon یا AMD EPYC استفاده میشود. این پردازندهها از نظر تعداد هسته، میزان حافظه کش، پشتیبانی از Threadهای موازی و قابلیتهای ارتباطی با سایر قطعات مانند حافظه رم و کنترلرهای ورودی/خروجی، در سطح بسیار بالاتری نسبت به پردازندههای معمولی قرار دارند. برای مثال، پردازندههای سری Xeon Scalable شرکت اینتل میتوانند تا دهها هسته فیزیکی را در خود جای دهند و از حافظههای ECC و رم با فرکانس بالا پشتیبانی کنند.
ویژگی مهم دیگر در پردازندههای سروری، پشتیبانی از معماری چند پردازندهای است. برخی سرورها بهصورت دو پردازندهای (dual CPU) یا حتی چهار پردازندهای (quad CPU) طراحی شدهاند. این طراحی امکان توزیع بهتر بار کاری بین چندین هسته را فراهم میکند و باعث افزایش کارایی سیستم در پردازش همزمان چند وظیفه میشود. این در حالی است که سیستمهای معمولی معمولاً تنها از یک پردازنده پشتیبانی میکنند. به همین دلیل است که در محیطهای حرفهای و سازمانی، استفاده از سرورهایی با قابلیت پشتیبانی از چند پردازنده امری رایج و ضروری است.
همچنین، موضوع مصرف انرژی و تولید حرارت در پردازندههای سرور نیز بهطور خاص مدیریت میشود. این پردازندهها بهگونهای طراحی میشوند که در عین ارائه توان پردازشی بالا، بازدهی انرژی مناسبی داشته باشند. این ویژگی به سازمانها کمک میکند تا در بلندمدت هزینههای انرژی و خنکسازی مرکز داده خود را کاهش دهند. شرکت HP در طراحی سرورهای خود از پردازندههایی بهره میبرد که علاوه بر قدرت پردازش بالا، بهینهسازی مصرف انرژی را نیز در اولویت قرار میدهند.
حافظه رم در سرورها نقشی کلیدی در سرعت پردازش اطلاعات و عملکرد کلی سیستم ایفا میکند. برخلاف آنچه در سیستمهای خانگی مشاهده میشود، در یک سرور، حافظه رم بهعنوان یکی از عناصر اصلی مدیریت منابع شناخته میشود. سرورهایی که میزبان حجم زیادی از درخواستهای همزمان هستند مانند وبسایتهای پرترافیک، پایگاههای داده بزرگ یا نرمافزارهای ERP نیازمند رمهایی با ظرفیت بالا و ساختاری مقاوم هستند. کمبود رم در یک سرور بهطور مستقیم باعث کاهش سرعت سیستم، ایجاد تأخیر در پاسخدهی و حتی در شرایط بحرانی، منجر به اختلال در عملکرد سرویسها میشود.
یکی از ویژگیهای برجسته رمهای مورد استفاده در سرورها، پشتیبانی از فناوری ECC (Error-Correcting Code) است. این نوع رم قادر است خطاهای جزئی حافظه را بهصورت خودکار شناسایی و تصحیح کند. این ویژگی در محیطهای حیاتی که در آنها دادهها باید با دقت بالا پردازش و ذخیره شوند، بسیار ارزشمند است. رمهای بدون ECC که در سیستمهای خانگی استفاده میشوند، فاقد این قابلیتاند و در نتیجه، ریسک بروز خطاهای محاسباتی و ناپایداری در آنها بیشتر است.
از دیگر قابلیتهای مهم رمهای سروری میتوان به Hot-Plug Memory اشاره کرد. این فناوری به کاربر اجازه میدهد تا بدون نیاز به خاموش کردن سرور، رمها را ارتقاء داده یا تعویض کند. چنین قابلیتی در مراکز دادهای که قطعی سرویس حتی برای چند دقیقه هم هزینهبر است، یک مزیت رقابتی بهشمار میرود. سرورهای برند HP، بهویژه سریهای ProLiant، از این ویژگی بهخوبی پشتیبانی میکنند و امکان افزایش ظرفیت رم بدون توقف سرویس را فراهم میسازند.
همچنین، در سرورها از رمهایی با سرعت بالا و ظرفیت گسترده استفاده میشود. بسته به مدل مادربرد و پردازنده، سرورها میتوانند از رمهایی با استاندارد DDR4 یا DDR5 بهرهمند شوند. هر چه تعداد اسلاتهای رم بیشتر باشد، امکان افزایش حافظه نیز بیشتر خواهد بود. این انعطافپذیری به کسبوکارها اجازه میدهد تا با رشد نیازهایشان، بدون تعویض کل سیستم، تنها با ارتقاء رم، عملکرد سرور را متناسب با حجم پردازش افزایش دهند. بنابراین در هنگام خرید سرور، بهویژه خرید سرور استوک، بررسی سلامت و کیفیت رمها، بهاندازه CPU و Storage اهمیت دارد.
فضای ذخیرهسازی در سرورها، محل نگهداری تمامی اطلاعات و دادههایی است که سیستم باید به آنها دسترسی داشته باشد؛ از سیستمعامل گرفته تا پایگاههای داده، فایلهای کاربران، لاگها و دادههای پشتیبان. در دنیای امروزی که داده بهعنوان سرمایه کلیدی سازمانها شناخته میشود، کیفیت و معماری ذخیرهسازی در سرورها اهمیتی استراتژیک دارد. انتخاب اشتباه در این بخش میتواند منجر به کاهش عملکرد، آسیبپذیری اطلاعات و حتی از دست رفتن دادههای حیاتی شود.
در سرورها معمولاً از سه نوع حافظه برای ذخیرهسازی استفاده میشود: هارد دیسک مکانیکی (HDD)، حافظه حالت جامد (SSD) و حافظههای NVMe. هارد دیسکهای مکانیکی، گرچه نسبت به گزینههای دیگر مقرونبهصرفهتر هستند و ظرفیتهای بالایی ارائه میدهند، اما سرعت پایینتری دارند و برای پردازشهای سریع مناسب نیستند. در مقابل، SSDها سرعت خواندن و نوشتن بسیار بالاتری دارند و به همین دلیل در سرورهایی که سرعت پاسخدهی اهمیت دارد، گزینه ارجح محسوب میشوند. NVMe نیز نسل جدیدی از حافظههای پرسرعت است که از طریق رابط PCIe مستقیماً به مادربرد متصل شده و سرعتی چند برابر SSDهای معمولی ارائه میدهد.
یکی از تفاوتهای مهم در معماری سرورها نسبت به رایانههای شخصی، استفاده از فناوریهای RAID (Redundant Array of Independent Disks) است. RAID به تکنیکی اطلاق میشود که با ترکیب چندین دیسک فیزیکی، امکان افزایش ایمنی، سرعت یا هر دو را بهصورت همزمان فراهم میسازد. بهعنوان مثال، RAID 1 اطلاعات را بهصورت آینهای روی دو دیسک ذخیره میکند تا در صورت خرابی یکی، دادهها از دیسک دوم قابل بازیابی باشند. کنترلرهای RAID در سرورهای HP نقش مهمی ایفا میکنند و در هنگام خرید سرور یا خرید سرور استوک، توجه به مدل و قابلیتهای این کنترلر بسیار ضروری است.
مطالعه این مقاله نیز پیشنهاد میشود >> بررسی انواع گوناگون ریدبندی (Raid) سرورهای اچ پی
ویژگی مهم دیگر در سیستمهای ذخیرهسازی سرور، قابلیت Hot Swap یا تعویض درایو در حالت روشن است. این فناوری به مدیر شبکه اجازه میدهد بدون خاموش کردن سرور، درایو معیوب را از رک خارج کرده و درایو سالم جایگزین کند. این ویژگی بهویژه در دیتاسنترهایی که بهصورت ۲۴ ساعته فعال هستند و قطعی حتی چند دقیقهای سرویسها قابلپذیرش نیست، اهمیت فراوانی دارد. همچنین، در بسیاری از مدلهای HP، محل نصب دیسکها بهصورت کشویی طراحی شده تا تعویض سریعتر و بدون ابزار انجام شود.
مادربرد در سرور، همانند شالودهای برای ساختمان، پایه و اساس ارتباط میان تمام قطعات سختافزاری سیستم را فراهم میسازد. تمام اجزایی که در سرور بهکار گرفته میشوند از پردازنده و رم گرفته تا کارت شبکه و کنترلر RAID مستقیماً یا بهواسطهی مسیرهای ارتباطی الکترونیکی به مادربرد متصل هستند. بنابراین، کیفیت ساخت، طراحی مهندسی، و قابلیتهای توسعهای مادربرد، تأثیر مستقیمی بر کارایی و دوام سرور خواهد داشت. به همین دلیل، مادربردهای سروری بسیار تخصصیتر و پیچیدهتر از مدلهای مورد استفاده در رایانههای رومیزی طراحی میشوند.
یکی از ویژگیهای مهم مادربرد سرور، پشتیبانی از چندین سوکت پردازنده است. در حالی که مادربردهای عادی تنها از یک پردازنده پشتیبانی میکنند، مادربردهای سروری میتوانند دو یا حتی چهار سوکت CPU داشته باشند که این ویژگی امکان پردازشهای سنگین و همزمان را فراهم میکند. همچنین، مادربردهای سروری بهطور معمول دارای تعداد زیادی اسلات رم هستند که ظرفیت بالای حافظه را برای سیستم مهیا میسازد. بهعنوان مثال، در برخی مدلهای سرور HP ProLiant، مادربردهایی وجود دارد که تا ۲۴ اسلات رم را پشتیبانی میکنند که این ویژگی امکان ارتقاء حافظه تا چند ترابایت را فراهم میسازد.
مادربردهای سرور همچنین از امکانات مدیریتی پیشرفته بهرهمند هستند. یکی از این ویژگیهای مهم، مدیریت out-of-band است که در برند HP با نام iLO (Integrated Lights-Out) شناخته میشود. این سیستم امکان دسترسی و کنترل سرور از راه دور را حتی در زمانی که سیستمعامل بارگذاری نشده یا سرور خاموش است، فراهم میسازد. با استفاده از iLO، مدیران سیستم میتوانند از راه دور، وضعیت سختافزار، دمای پردازندهها، وضعیت فنها، وضعیت پاور و سایر پارامترهای حیاتی را رصد کنند و در صورت لزوم اقدامات اصلاحی انجام دهند.
برای کسب اطلاعات بیشتر بخوانید >> سرویس ILO سرور اچ پی چیست؟
علاوه بر این، مادربردهای سرور معمولاً دارای تعداد زیادی اسلات توسعه PCIe هستند که برای افزودن کارتهای شبکه، کارتهای RAID، شتابدهندههای گرافیکی یا ذخیرهسازی استفاده میشوند. این ویژگی به سرور اجازه میدهد تا با نیازهای خاص سازمانها، مانند پردازش گرافیکی، ذخیرهسازی گسترده، یا ارتباطات پرسرعت، تطبیق یابد. در هنگام خرید سرور، خصوصاً در خرید سرور استوک، باید از سلامت این اسلاتها، نبود آسیب فیزیکی یا قطعی مدارها و همچنین بهروزبودن BIOS و Firmware مادربرد اطمینان حاصل کرد؛ چرا که هرگونه نقص در این قسمتها میتواند مانعی جدی در ارتقاء یا استفاده پایدار از سرور باشد.
کارت شبکه، واسطهای میان سرور و شبکهای است که در آن فعالیت میکند. این قطعه سختافزاری با تبدیل دادههای دیجیتال داخلی به سیگنالهای قابل انتقال از طریق کابلهای شبکه (مانند Ethernet) یا ارتباطات بیسیم، امکان برقراری ارتباط میان سرورها، کلاینتها و سایر تجهیزات شبکه را فراهم میسازد. در محیطهای سازمانی که حجم بالایی از داده در حال تبادل است، اهمیت استفاده از کارتهای شبکه با سرعت و کیفیت بالا دوچندان میشود. کارت شبکهای که دچار اختلال باشد یا ظرفیت متناسب با حجم ترافیک شبکه را نداشته باشد، باعث کاهش سرعت پاسخدهی سرور و نارضایتی کاربران خواهد شد.
در سرورها، برخلاف کامپیوترهای شخصی، معمولاً از کارتهای شبکهی گیگابیتی (1Gbps) یا چندگیگابیتی (10Gbps و بالاتر) استفاده میشود. بسیاری از سرورهای مدرن دارای چندین پورت شبکه هستند که این پورتها میتوانند بهصورت تجمیعی (Link Aggregation) نیز پیکربندی شوند. تجمیع پورتها به معنای ترکیب چند رابط شبکه برای افزایش پهنای باند و ایجاد مسیرهای پشتیبان است؛ بدین ترتیب اگر یکی از اتصالات دچار اختلال شود، دادهها از مسیر دیگر منتقل خواهند شد و ارتباط قطع نخواهد شد. سرورهای HP، بهویژه مدلهای Enterprise، بهصورت پیشفرض از کارتهای شبکه با این قابلیتها پشتیبانی میکنند.
از دیگر ویژگیهای مهم در کارت شبکههای سروری میتوان به پشتیبانی از Boot from LAN و iSCSI Boot اشاره کرد. این قابلیتها امکان بوت شدن سرور از طریق شبکه، بدون نیاز به هارد داخلی را فراهم میکنند. این ویژگی در محیطهایی که سرورها بهصورت بدون دیسک (diskless) طراحی شدهاند یا از ذخیرهسازهای مرکزی SAN استفاده میکنند، حیاتی است. کارت شبکه در این شرایط باید بتواند با کمترین تأخیر و بیشترین پایداری، ارتباط با سرور مرکزی را برقرار کند. در برخی مدلهای حرفهای HP، از کارتهای شبکه با چیپستهای تخصصی مانند Broadcom یا Intel X710 استفاده شده است که برای بار کاری بالا و ارتباطات دائم طراحی شدهاند.
در هنگام خرید سرور یا بهویژه خرید سرور استوک، بررسی سلامت کارت شبکه اهمیت زیادی دارد. برخی ایرادات این قطعه ممکن است در ظاهر مشخص نباشند اما هنگام انتقال داده با حجم بالا یا در پیک مصرف، اختلالاتی چون قطع و وصل شدن ارتباط یا افت سرعت بروز پیدا میکنند. به همین دلیل پیشنهاد میشود قبل از خرید، کارت شبکه از لحاظ پورتها، چراغهای وضعیت (LED) و پشتیبانی نرمافزاری با دقت بررسی شود. در صورت نیاز به ارتباطات پرسرعت، امکان افزودن کارت شبکههای جانبی بر بستر PCIe نیز وجود دارد؛ اما این موضوع مستلزم وجود اسلات توسعه سالم و فضای فیزیکی مناسب در سرور خواهد بود.
منبع تغذیه سرور، مسئول تأمین انرژی الکتریکی پایدار برای تمامی قطعات سختافزاری است. برخلاف سیستمهای معمولی، سرورها برای عملکرد شبانهروزی طراحی شدهاند و باید در برابر نوسانات، قطعی برق یا فشار کاری شدید، عملکردی بدون اختلال داشته باشند. به همین دلیل، منبع تغذیه در سرورها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و طراحی آن بسیار مقاومتر و پیشرفتهتر از منابع تغذیه دسکتاپی انجام میشود.
یکی از ویژگیهای مهم PSU در سرورها، پشتیبانی از قابلیت Redundancy (منبع تغذیه افزونه) است. این ویژگی به معنای استفاده از دو یا چند پاور موازی در یک سرور است، بهگونهای که اگر یکی از آنها دچار خرابی شود، منبع دیگر بهصورت خودکار وارد مدار شده و از قطع سرویس جلوگیری میکند. این نوع طراحی، بهویژه در سرورهای رکمونت و سرورهای HP، بسیار رایج است و باعث افزایش اطمینانپذیری سیستم میشود.
در سرورهای حرفهای معمولاً از پاورهایی با راندمان بالا استفاده میشود که دارای گواهینامههایی مانند 80 PLUS Platinum یا Titanium هستند. این استانداردها تضمین میکنند که منبع تغذیه در حین فعالیت، حداقل اتلاف انرژی و حرارت را خواهد داشت. کاهش اتلاف انرژی به معنای کاهش مصرف برق و هزینههای جانبی در طولانیمدت است. در مراکزی که چندین رک سرور فعال هستند، حتی چند درصد بهینهسازی در مصرف انرژی میتواند تأثیر اقتصادی قابلتوجهی داشته باشد.
در هنگام خرید سرور استوک، بررسی سلامت منبع تغذیه یکی از نکات کلیدی است. صداهای غیرعادی، عدم پایداری در خروجی ولتاژ یا نبودن پاور دوم میتواند در آینده هزینهساز شود. خوشبختانه پاورهای ماژولار در سرورهای HP امکان تعویض سریع را فراهم میکنند، بهویژه اگر از مدلهایی با قابلیت Hot-Plug استفاده شده باشد. در این حالت، حتی بدون خاموش کردن سیستم، میتوان منبع تغذیه را تعویض یا تعمیر کرد، که در محیطهای حساس یک مزیت بزرگ محسوب میشود.
سختافزار سرور، ستون فقرات زیرساخت فناوری اطلاعات هر کسبوکار محسوب میشود. از پردازنده مرکزی که وظیفه تحلیل و پردازش را بر عهده دارد، تا حافظه رم که دادهها را با سرعت بالا در دسترس نگه میدارد، فضای ذخیرهسازی که مأمن اطلاعات حیاتی سازمان است، و کارت شبکهای که ارتباط با جهان بیرون را برقرار میسازد همگی در کنار مادربرد و منبع تغذیه، مجموعهای هماهنگ را تشکیل میدهند که ضامن پایداری، امنیت و سرعت سرویسهای دیجیتال خواهند بود.
درک دقیق از عملکرد هر یک از این اجزا به مدیران فناوری اطلاعات کمک میکند تا در زمان خرید سرور، ارتقاء یا نگهداری سیستمها، تصمیماتی آگاهانه و بهصرفه اتخاذ کنند. بهویژه در بازار امروز که تقاضا برای خرید سرور استوک و قطعات اقتصادی رو به افزایش است، توجه به کیفیت، سلامت فنی و اصالت تجهیزات اهمیت بیشتری پیدا میکند. سروری با سختافزار استاندارد اما نامتناسب با نیازهای واقعی سازمان، نهتنها بهرهوری را کاهش میدهد بلکه در بلندمدت هزینههای پنهان سنگینی بههمراه خواهد داشت.
تجربه ثابت کرده است که انتخاب سختافزار مناسب، تنها نیمی از مسیر موفقیت در راهاندازی سرور است؛ نیمه دیگر به انتخاب تأمینکنندهای معتبر و متخصص بستگی دارد که علاوهبر ارائه تجهیزات باکیفیت، خدمات فنی، مشاوره تخصصی و پشتیبانی پس از فروش را نیز تضمین کند.
اگر بهدنبال خرید سرور مطمئن، قطعات اورجینال سرور یا حتی خرید سرور استوک حرفهای با عملکرد تضمینشده هستید، برند دکتر HP همراه مطمئن شما در این مسیر خواهد بود. ما با سالها تجربه تخصصی در حوزه تجهیزات سرور، مجموعهای دقیق و آزموده از سرورهای HP، قطعات جانبی، رم، پردازنده، هارد، کنترلر و پاور را برای شما فراهم کردهایم.
همین حالا با کارشناسان فروش ما تماس بگیرید و مشاوره رایگان بگیرید. با دکتر HP، سرور سازمان خود را هوشمندانه انتخاب کنید.
تماس با ما دکتر اچ پی
سبد خرید شما خالی است.