در دنیای زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، مدیریت مؤثر حافظه یکی از عوامل کلیدی برای عملکرد بهینه‌ی سرورها به شمار می‌آید. حافظه اصلی (RAM) یکی از مهم‌ترین منابع سخت‌افزاری در سرور است که باید به‌درستی توسط سیستم‌عامل و سخت‌افزار مدیریت شود. در این مقاله از دکتر اچ پی، به بررسی مفاهیم کلیدی در مدیریت حافظه در سطح معماری سیستم‌های سرور می‌پردازیم؛ از مدل‌های تقسیم حافظه گرفته تا سازوکارهای صفحه‌بندی و بخش‌بندی.
در سیستم‌هایی که قابلیت اجرای هم‌زمان چند برنامه را دارند (سیستم‌های چندبرنامه‌ای)، حافظه به دو بخش کلی تقسیم می‌شود:
شامل اجزای اصلی سیستم‌عامل مانند هسته، درایورها و فرآیندهای سیستمی.
ناحیه‌ای از حافظه که برای اجرای برنامه‌های کاربردی تخصیص داده می‌شود.
برای اطمینان از ایزوله‌بودن فرآیندها و جلوگیری از بروز تداخل، سیستم‌عامل از مکانیزم‌هایی نظیر صفحه‌بندی و بخش‌بندی بهره می‌برد.
مدیریت منطقی حافظه به‌واسطه دو تکنیک رایج انجام می‌شود که در ادامه هر یک را بررسی می‌کنیم:
در این روش، حافظه فیزیکی به بلوک‌های کوچکی به نام صفحه (Page) تقسیم می‌شود. آدرس‌های مجازی برنامه‌های کاربر نیز به صفحات نگاشت می‌شوند. این مدل دارای این مزایا می باشد:
جلوگیری از تکه‌تکه شدن خارجی حافظه
امکان استفاده بهینه از فضای RAM
تسهیل در تخصیص دینامیک حافظه
در این مدل، حافظه به بخش‌های معنایی تقسیم می‌شود، مانند بخش داده‌ها، کدها و پشته. هر بخش یک آدرس پایه و یک طول مشخص دارد. این روش برای ساختارهای ماژولار مناسب‌تر است.
در معماری پردازنده‌هایی مانند Pentium II، حالت‌های مختلفی برای مدیریت حافظه قابل پیاده‌سازی هستند. این حالات عبارت‌اند از:
آدرس مجازی مستقیماً با آدرس فیزیکی برابر است. معمولاً در سیستم‌های ساده و پرسرعت مانند کنترلرها استفاده می‌شود.
حافظه به قطعات منطقی تقسیم شده و آدرس‌دهی براساس بخش‌ها صورت می‌گیرد. امنیت و کنترل دسترسی بهبود می‌یابد.
در این مدل، فقط صفحه‌بندی فعال است. برای محیط‌هایی با نیاز به مدیریت دقیق فضا مناسب است.
ترکیب دو روش فوق برای بالاترین سطح کنترل دسترسی و انعطاف‌پذیری. این حالت معمولاً در سیستم‌های حرفه‌ای مانند سرورهای HP به کار می‌رود.
پردازنده‌ها برای مدیریت بخش‌بندی حافظه، از ساختارهایی به‌نام Descriptor Tables استفاده می‌کنند. در ادامه به اجزای اصلی توصیف‌گرهای حافظه اشاره می‌کنیم:
Base (پایه): آدرس شروع هر بخش در فضای آدرس مجازی.
Limit (حد): اندازه‌ی هر بخش.
D/B (Data/Big): تعیین می‌کند آدرس‌دهی به صورت ۱۶ یا ۳۲ بیتی باشد.
DPL (Descriptor Privilege Level): سطح دسترسی بخش.
G (Granularity): مشخص می‌کند که Limit بر حسب بایت یا ۴KB تفسیر شود.
S (Segment): نوع بخش را مشخص می‌کند (سیستمی، داده یا کد).
P (Present): نشان می‌دهد بخش در حافظه اصلی حضور دارد یا خیر.
Type: ویژگی‌های خاص مانند فقط خواندنی یا خواندنی-نوشتنی بودن را مشخص می‌کند.
در مدل صفحه‌بندی، مدیریت حافظه از طریق جداولی به‌نام Page Table انجام می‌شود. این جدول‌ها دارای ویژگی‌های زیر هستند:
Page Directory Entry: نگاشت سطح اول از آدرس مجازی به آدرس فیزیکی.
Page Table Entry: نگاشت دقیق‌تر صفحات.
Accessed Bit: توسط پردازنده تنظیم می‌شود و نشان می‌دهد آیا صفحه استفاده شده یا نه.
Dirty Bit: مشخص می‌کند آیا صفحه تغییر داده شده یا نه.
Cache Disable Bit: تعیین می‌کند آیا داده‌های صفحه قابل کش‌شدن هستند یا خیر.
Page Size Bit: مشخص می‌کند اندازه‌ی صفحه ۴KB است یا بیشتر.
در سرورهای HP و سایر برندهای معتبر، نحوه‌ی مدیریت حافظه تأثیر مستقیمی بر روی سرعت بارگذاری سیستم‌عامل، پاسخ‌گویی به درخواست‌های شبکه، تحمل خطا در زمان استفاده از ECC RAM و عملکرد کلی سیستم در پردازش‌های سنگین دارد. دقت در پیکربندی حافظه و انتخاب تکنولوژی‌هایی مانند رم‌های رجیستر شده (RDIMM) یا لود کاهش‌یافته (LRDIMM) از جمله خدماتی‌ست که ماهان شبکه ایرانیان در پروژه‌های سرور خود ارائه می‌دهد.
بیشتر بخوانید>> پتانسیل کامل کسب و کار خود را با سرور و حافظه های HPE باز کنید.
مدیریت حافظه در معماری سرور فراتر از یک مفهوم نرم‌افزاری ساده است. این فرایند نیازمند هماهنگی دقیق بین سخت‌افزار (پردازنده، رم، چیپ‌ست) و نرم‌افزار (سیستم‌عامل، Hypervisor و…) می‌باشد. در ماهان شبکه ایرانیان، ما همواره در پی آن هستیم که با بررسی دقیق نیازهای مشتری، بهترین معماری حافظه را برای سرورهای سازمانی طراحی و اجرا کنیم. بهره‌گیری از اصولی مانند صفحه‌بندی و بخش‌بندی دقیق، به همراه استفاده از قطعات معتبر، رمز عملکرد پایدار و بهینه سیستم‌های شما خواهد بود.
