رشته‌های نوری سال‌ها است در ارتباطات و شبکه‌های بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرند. این رشته‌ها اطلاعات را با پرتوهای نور جا به جا می‌کنند و از نظر سرعت و کیفیت انتقال، در جایگاه بالایی قرار دارند. در ساختارهای فیبر نوری، ابزارهای گوناگونی برای تبادل اطلاعات و برقراری اتصال میان تجهیزات وجود دارد. یکی از ابزارهای پراستفاده در این زمینه، پچ کورد فیبر نوری است.
این محصول ظاهری شبیه به کابل‌های عادی دارد؛ ولی از داخل، تفاوت مهمی با سیم‌های قدیمی دارد. برخی آن را جامپر فیبر نیز می‌نامند. این جامپرها نقطه اتصال میان دستگاه‌ها، ماژول‌ها، سوئیچ‌ها و سایر بخش‌های نوری هستند که انواع مختلفی داشته و برای موارد بسیاری کاربرد دارند.
اگر می خواهید درباره لاگ سرور و نحوه راه اندازی آن اطلاعاتی به دست آورید، روی لینک کلیک کنید.
پچ کورد فیبر نوری یک نوع کابل خاص است که داخل آن از شیشه یا مواد پلیمری ویژه ساخته شده است. در دو طرف این کابل، کانکتورهایی وجود دارد که به راحتی به دستگاه‌های نوری وصل می‌شود. این کابل طوری ساخته شده که از چند لایه تشکیل شده و باعث می‌شود در برابر آسیب‌های فیزیکی مقاوم باشد و کیفیت سیگنال نوری کاهش پیدا نکند. چیزی که این کابل را از انواع دیگر جدا می‌کند، وجود همین کانکتورهای مخصوص در دو سر آن است؛ چون می‌توان به طور مستقیم تجهیزات مختلف مثل سوئیچ یا سرور را به هم وصل کرد.
اگر این نوع کابل نباشد، ارتباط راحت و مستقیم بین این دستگاه‌ها انجام نمی‌شود. از این کابل در شبکه‌های بزرگ خانگی، مراکز اطلاعات، تجهیزات پزشکی و سیستم‌های مخابراتی استفاده می‌شود. به خاطر فیبر نوری داخل آن، این کابل برای انتقال اطلاعات در مسافت‌های زیاد انتخاب خوبی است. در عین حال، وزن سبکی دارد و فضای زیادی هم اشغال نمی‌کند.
تجهیزات فیبر نوری انواع مختلفی دارند و پچ کوردها هم از این تنوع بی نصیب نیستند. این کابل‌ها بر پایه چند عامل مثل نوع ساختار، جنس هسته، شکل پولیش، مدل کانکتور و قطر پوشش بیرونی دسته بندی می‌شوند. هر مدل ویژگی خاص خودش را دارد و برای شرایط مشخصی کاربرد دارد. هدف از این تقسیم بندی‌ها این است که انتخاب نوع مناسب برای کاربرد مورد نظر راحت تر شود.
پچ کورد فیبر نوری بر اساس کابل به 3 دسته تقسیم می شود:
در این نوع پچ کورد، هسته کابل معمولا قطری نزدیک به 9 میکرون دارد. چنین ساختاری فقط یک پرتو نور را عبور می‌دهد و همین ویژگی باعث می‌شود برای مسیرهای بسیار طولانی انتخاب خوبی باشد. باریک بودن هسته باعث می‌شود نور به صورت مستقیم حرکت کند و از پخش شدن در زاویه‌های مختلف جلوگیری شود. پوشش بیرونی این کابل‌ها اغلب زرد است و بیشتر در خطوط ارتباطی دوربرد یا بین شهری به کار می‌رود. وقتی در یک مسیر نیاز به سرعت بالا و حجم زیاد انتقال اطلاعات باشد، استفاده از پچ کورد سینگل مود انتخاب بهتری است. در فضاهایی مثل دیتاسنترها، جایی که فاصله بین رک‌ها زیاد است، هم می‌توان این مدل کابل را دید.
در مدل مالتی مود، قطر هسته اغلب 50 یا 62.5 میکرون است. این طراحی باعث می‌شود چند پرتو نور به طور همزمان درون کابل حرکت کنند. چنین ساختاری برای موقعیت‌هایی مناسب تر است که مسیر ارتباطی خیلی طولانی نیست. در فضاهایی مثل دیتاسنترها، ارتباطات داخلی درون یک ساختمان یا انتقال اطلاعات در فاصله‌های چند ده تا چند صد متر، از این نوع پچ کورد استفاده می‌شود. رنگ روکش بیرونی این کابل‌ها اغلب نارنجی است، ولی مدل‌های پیشرفته تری هم در بازار دیده می‌شود که رنگ‌هایی مثل فیروزه ای یا صورتی دارند و با نام‌های OM3 و OM4 شناخته می‌شوند.
مدلی پیشرفته از کابل‌های مالتی مود وجود دارد که با نام 10Gig شناخته می‌شود. در این نوع، قطر هسته 50/125 میکرون است و عملکرد آن برای شبکه‌هایی با سرعت 10 گیگابیت بر ثانیه، در طول موج 850 نانومتر تنظیم شده است. این کابل‌ها توان پردازش اطلاعات را با سرعت بالا فراهم می‌کنند و برای مسیرهایی تا حدود 300 متر کارایی دارند. رنگ روکش بیرونی آن‌ها آبی یا گاهی آبی روشن است. در محیط هایی مثل مراکز اطلاعات یا بخش‌هایی که انتقال اطلاعات با حجم بالا انجام می‌شود، استفاده از این پچ کوردها بسیار رایج است.
این پچ کوردها انواع مختلفی بر اساس ساختار کابل ها نیز دارند که شامل:
در مدل سیمپلکس، کابل تنها یک هسته نوری دارد و به همین دلیل، در هر سر آن فقط یک کانکتور نصب می‌شود. این نوع طراحی زمانی کاربرد دارد که فقط نیاز به ارسال اطلاعات در یک جهت باشد. یعنی اطلاعات از یک طرف فرستاده می‌شود و نیازی به برگشت سیگنال نیست. در دستگاه‌هایی که امکان ارسال و دریافت همزمان ندارند، مثل برخی فرستنده‌ها و گیرنده‌های ساده، از پچ کورد سیمپلکس استفاده می‌شود. همچنین بعضی ماژول‌های نوری، برای کارکرد صحیح خود به این مدل کابل وابسته هستند.
پچ کورد دوبلکس دارای دو هسته نوری در داخل کابل است که هر کدام وظیفه انتقال اطلاعات را در یک جهت بر عهده دارند. به همین دلیل، امکان ارسال و دریافت اطلاعات به صورت همزمان فراهم می‌شود. در هر سر کابل، دو کانکتور در کنار هم قرار می‌گیرند که معمولا با علامت‌های A و B مشخص می‌شوند تا هنگام اتصال اشتباه صورت نگیرد. این نوع کابل بیشترین استفاده را در شبکه‌های اطلاعاتی دارد، چون بیشتر سوئیچ‌های نوری نیاز به تبادل اطلاعات در هر دو جهت دارند.
مدل دیگری از پچ کوردها، نوع روبانی یا رشته ای است که شامل چند رشته نوری فشرده در کنار یکدیگر است. این نوع کابل برای سیستم‌هایی تولید شده که به ظرفیت بالا نیاز دارند. یک سر این کابل دارای کانکتور روبانی مثل MPO یا MTP است و در سمت دیگر، ممکن است چند کانکتور جداگانه مانند LC یا SC قرار بگیرد. زمانی که یک اتصال چند شاخه از یک کابل اصلی منشعب می‌شود، اصطلاح fan-out برای آن به کار می‌رود. این مدل در فضاهایی که محدودیت جا وجود دارد اما نیاز به انتقال حجم زیاد اطلاعات مطرح است، انتخاب مناسبی به حساب می‌آید.
هر نوع پچ کورد فیبر نوری، کانکتور خاص خود را در دو سر دارد. گاهی دو سر یکسان است (مثلا LC-LC) و در موارد دیگر دارای دو کانکتور متفاوت (برای نمونه SC-LC) است. شرکت‌های بزرگی در جهان کانکتورهای فیبری را تولید می‌کنند. نزدیک به صد نوع کانکتور وجود دارد، اما تعداد رایج در شبکه‌ها محدودتر است. در زیر، مهم ترین کانکتورهای پچ کوردهای نوری شرح داده می‌شوند:
کانکتور LC اندازه ای کوچک دارد و فرول آن تنها 1/25 میلی متر است که باعث شده در بخش‌هایی که فضای کمی در دسترس است، گزینه مناسبی باشد. از این کانکتور هم در کابل‌های سینگل مود و هم در برخی مدل‌های مالتی مود استفاده می‌شود. بدنه آن معمولا از پلاستیک ساخته شده و نحوه اتصالش به صورت فشاری و چفت شونده است، که نصب و جداسازی آن را سریع و ساده می کند.
کانکتور SC از سوی یک کمپانی ژاپنی معرفی شد. این کانکتور ساختاری مربع شکل دارد و کار بستن آن با سیستم فشار- کشش انجام می‌گیرد. فرول سرامیکی دارد و قیمتش ارزان برای پروژه‌های بزرگ است. در مخابرات و شبکه‌های تلویزیونی از این مدل زیاد دیده می‌شود.
کانکتور ST به شکلی است که اتصال نری و مادگی آن با یک چرخش ساده به هم قفل می‌شود. این مدل فرولی به قطر 2/5 میلی متر دارد و قبلا استفاده زیادی داشت. هرچند کاربرد آن کمتر شده، اما همچنان در برخی شبکه‌های محلی و سیستم‌های مالتی مود، به خصوص در محیط های آموزشی یا آزمایشگاهی، دیده می‌شود. همچنی نصب آسانی دارد و اتصال محکم تری نسبت به مدل‌های فشاری دارد.
این مدل، روش بستن پیچشی دارد. فرول از جنس سرامیک بوده و بدنه کانکتور اکثرا فلزی است. پچ کورد FC زمانی پررنگ است که در محیط ارتعاش و تکان وجود دارد و لازم است اتصال محکم تر باشد.
این نوع از دو فیبر در یک بدنه کوچک و پلاستیکی ساخته شده است. شکل آن شبیه کانکتورهای RJ-45 به نظر می‌رسد، با این تفاوت که قطر فرول برای دو فیبر باشد. اندازه آن فشرده است و در برخی شبکه‌های سازمانی کاربرد دارد.
این کانکتور جدیدتر از SC و LC است و شاتر فنری برای محافظت از نوک فرول دارد. اجازه نمی‌دهد گرد وغبار به راحتی به داخل برود و همین طور تابش نور لیزر بیرون نزند. قیمتش کمی بالاتر است و در پروژه‌های حساس به کار می‌رود.
در این مدل، کانکتور شباهتی با LC دارد ولی کمی متفاوت است. طرح آن هم از طرف شرکت NTT عرضه شده است. قطر فرول 1/25 میلی متر بوده و شکل بدنه کائوچویی دارد. به آن SC کوچک می‌گویند و برای انتقال با سرعت زیاد مناسب است.
کانکتور MPO/MTP روش فشار-کشش دارد و در دیتاسنترهای بزرگ که نیاز به تعداد بالا فیبر هست، کارایی دارد. نسخه MTP کمی ارتقا یافته همان MPO تلقی می‌شود.
گاهی لازم است که در یک کابل، از کانکتورهای متفاوتی در دو سر استفاده شود، مثلا یک سر کابل کانکتور LC و سر دیگر SC یا یک سر ST و سوی دیگر LC. این مدل زمانی کاربرد دارد که بخواهیم دستگاه‌هایی با پورت‌های مختلف را به هم متصل کنیم. یکی از نمونه‌های رایج این نوع پچ کوردها، مدل SC-LC است که در میان مهندسان شبکه بسیار پرکاربرد است و به دلیل تطبیق پذیری بالا در اتصالات مختلف، محبوبیت زیادی دارد.
گاه انتهای فرول کانکتور با شیوه‌های گوناگون پرداخت (پولیش) می‌شود. این پرداخت روی ویژگی بازگشت نور یا Reflection اثر دارد. سه اصطلاح متداول در پولیش کانکتورهای فیبر چنین است:
• PC (Physical Contact)
اتصال فیزیکی معمولی که در آن دو سطح فرول قدری محدب هستند تا فاصله هوایی حذف شود. در این مدل، میزان برگشت نور بالا نیست و سطح آن را حدود 40 دسیبل در نظر می‌گیرند.
• UPC (Ultra Physical Contact)
این نوع همان PC است اما با پرداخت دقیق تر که سطحی صیقلی تر دارد. انحنای فرول ظریف تر بوده و برگشت نور کمتر می‌شود (حدود 50 دسیبل). برای کاربردهایی که حساسیت بیشتری وجود دارد، به کار می‌رود.
• APC (Angled Physical Contact)
در اینجا، سطح انتهای فرول زاویه ای حدود 8 درجه دارد و باعث می‌شود پرتوی بازگشتی به جداره کابل منحرف گردد. بازگشت نور در این روش تا 60 دسیبل کمتر می‌شود و در خطوط فیبر سینگل مود طولانی محبوب است.
جکت کابل فیبر نوری لایه ای است که برای افزایش مقاومت کابل در برابر شرایط فیزیکی و محیطی به آن افزوده می‌شود. این لایه بیرونی از کابل محافظت می‌کند. در این زمینه، چهار گروه کلی از روکش‌های خارجی کابل‌های فیبر نوری وجود دارند که به طور رایج استفاده می‌شوند:
• PE (Polyethylene)
پلی اتیلن برای محافظت زیاد در برابر رطوبت و شرایط بد جوی، مقاومت محیطی خوبی دارد. معمولا در فضاهای بیرونی که احتمال نفوذ آب، گرد وغبار یا نورخورشید است، استفاده می‌شود.
• PVC (Polyvinyl Chloride)
پی وی سی انعطاف مناسبی دارد و در فضاهای داخلی و خارجی سبک تا حدودی قابل استفاده است. همچنین هزینه آن پایین تر از دیگر گزینه‌هاست. معمول ترین جکت پچ کورد در بسیاری از شبکه‌ها به همین دسته تعلق دارد.
• PVDF (Polyvinyl Difluoride)
در کابل‌های پلنوم و فضاهای توکار به کار می‌رود. چون در برابر آتش گرفتگی مقاومت بیشتری نشان می‌دهد. برای ساختمان‌هایی که در سقف کاذب کابل رد می‌کنند، این روکش کاربرد دارد.
• LSZH (Low Smoke Zero Halogen)
این دسته فاقد مواد هالوژن است و در زمان حریق، گازهای سمی خیلی کم ترشح می‌کند. در موقعیت‌هایی که امنیت ساکنان مهم است، کانال‌های عبوری داخلی اغلب از پچ کورد LSZH استفاده می کنند و هزینه اش هم نسبتا بالاتر است.
پچ کورد فیبر نوری در انواع مختلفی از محیط ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. دلیل این کاربرد گسترده، ظرفیت بالای فیبر نوری در انتقال سریع اطلاعات و مقاومت آن در برابر تداخل‌های الکترومغناطیسی است. برخی از کاربردهای رایج این محصول به شرح زیر هستند:
رعایت نکات مهم هنگام نصب و نگهداری پچ کورد فیبر نوری باعث حفظ کیفیت سیگنال و افزایش دوام کابل می‌شود. در ابتدا، باید نوع کابل را بر اساس ویژگی‌هایی مثل طول، ضخامت روکش و نوع کانکتور انتخاب کرد. بعد از آن، هنگام نصب نباید کابل را بیش ازحد خم کرد؛ چون زاویه‌های تند باعث شکست نور و تضعیف سیگنال می‌شود. کشیدن کابل هم نباید از حد مجاز فراتر برود تا به ساختار داخلی آسیب نرسد. برای اینکه کانکتور درست کار کند، قبل از اتصال بهتر است سر آن با دستمال میکروفایبر یا ابزار مخصوص تمیز شود. وجود گرد وغبار یا آلودگی در این قسمت باعث افت کیفیت ارتباط خواهد شد. هنگام نگهداری کابل در رک یا انبار، گذاشتن کاور روی کانکتورها از نشستن گرد وغبار جلوگیری می‌کند.
در پروژه‌هایی که لرزش یا احتمال آسیب فیزیکی وجود دارد، استفاده از کابل‌های Armored پیشنهاد می‌شود؛ این کابل‌ها به خاطر وجود پوشش فلزی، مقاوم تر هستند. همچنین بازبینی‌های دوره ای برای بررسی وضعیت کانکتورها، کابل‌ها و مسیر عبور آن‌ها اهمیت دارد. هرگونه خمش شدید یا آسیب فیزیکی باید بررسی و در صورت نیاز، کابل تعویض شود. همچنین، اگر نیاز به برچسب گذاری کابل‌ها وجود دارد، بهتر است از لیبل‌هایی استفاده شود که خوانا باقی می‌مانند و اطلاعات هر کابل را به وضوح نشان می‌دهند.
در هنگام انتخاب پچ کورد فیبر نوری، توجه به چند نکته مهم باعث می‌شود کابل دقیقی متناسب با نیاز پروژه انتخاب شود و از هزینه‌های اضافی یا افت کیفیت ارتباط جلوگیری گردد:
– بررسی فاصله لینک: اگر مسیر طولانی باشد، مثلا بین دو ساختمان یا در خطوط بین شهری، نوع سینگل مود با هسته ۹ میکرونی گزینه بهتری است. اما برای فواصل کوتاه تر در حد چند ده متر، مالتی مود عملکرد بهتری خواهد داشت.
– انتخاب نوع پولیش: در کاربردهایی که دقت بالا مد نظر است، مدل پولیش APC عملکرد دقیق تری دارد و میزان برگشت نور را به حداقل می‌رساند. برای کاربردهای عمومی تر، UPC یا PC نیز پاسخگو هستند.
– سازگاری کانکتورها: باید بررسی شود که دستگاه‌ها چه نوع پورت نوری دارند. اگر دو سر لینک دارای پورت SC هستند، پچ کورد SC-SC انتخاب مناسبی است. در صورت تفاوت در نوع پورت‌ها، مثلا یک طرف LC و طرف دیگر SC، مدل SC-LC مورد نیاز خواهد بود.
– نوع روکش کابل: در فضاهای داخلی یا اتاق‌های سرور، روکش PVC کفایت می‌کند. اما در محیط‌های صنعتی یا فضای باز، PE مقاوم تر است. اگر ایمنی در برابر حریق اهمیت دارد، باید از نوع LSZH استفاده شود که دود سمی تولید نمی‌کند.
– تعیین طول کابل: همیشه طول کابل را کمی بیشتر از نیاز واقعی در نظر بگیرید تا در صورت پیچ وتاب مسیر مشکلی پیش نیاید. درعین حال از خرید کابل بیش ازحد بلند پرهیز شود تا نظم رک برهم نخورد.
– ساختار کابل (سیمپلکس یا دوبلکس): اگر قرار است همزمان اطلاعات دریافت و ارسال شود، باید دوبلکس تهیه شود. اما برای ارسال یک طرفه اطلاعات، سیمپلکس کفایت می‌کند.
اگر به دنبال خرید تجهیزات فیبر نوری یا سرور هستید، مجموعه دکتر اچ پی یکی از گزینه‌های فعال در این زمینه است. این مجموعه به فروش سرور HP و انواع محصولات مرتبط با شبکه می پردازد. در میان کالاهای موجود، مدل‌های مختلفی از پچ کورد، کابل‌های نوری، ماژول‌ها و دیگر ابزارهای مرتبط دیده می‌شود. با توجه به نوع پروژه، چه مالتی مود و چه سینگل مود، انتخاب‌های متنوعی در دسترس قرار دارد که می‌تواند نیازهای فنی سازمان‌ها و کسب وکارهای مختلف را پوشش دهد. ارتباط با کارشناسان تیم دکتر اچ پی این کار را برای شما راحت تر می‌کند.
پچ کورد فیبر نوری کابل کوتاهی است که ارتباط بین دستگاه‌های مختلف نوری را ساده تر می‌کند. در دو سر آن کانکتور قرار دارد تا اتصال مستقیم و سریع بین تجهیزات برقرار شود؛ مثل زمانی که بخواهید یک سرور را به سوئیچ یا ماژول نوری وصل کنید. ساختار اصلی این کابل شامل یک هسته از جنس شیشه یا مواد پلیمری، روکشی برای هدایت نور و لایه‌هایی برای محافظت فیزیکی است. اگر مسیر طولانی باشد، نوع سینگل مود گزینه بهتری است.
در مسافت‌های کوتاه، مالتی مود کاربرد بیشتری دارد. انتخاب بین ساختارهای سیمپلکس و دوبلکس هم بستگی به این دارد که ارتباط یک طرفه باشد یا دوطرفه. همچنین کانکتورهایی مثل LC یا SC باعث می‌شوند برای هر نوع دستگاهی، ترکیب مناسب در دسترس باشد.
1) آیا پچ کورد فیبر نوری یک بارمصرف است یا اگر به دستگاه دیگری نیاز باشد، می‌توان کابل را جدا و دوباره نصب کرد؟
جابجایی پچ کورد فیبر نوری امکان پذیر است، اما باید با دقت انجام شود. هنگام جدا کردن یا نصب مجدد، نباید کانکتور آسیب ببیند یا بخش فرول آن دچار خراش و آلودگی شود. همچنین اگر کابل بیش ازحد خم شود، احتمال شکست نور و اختلال در انتقال بالا می‌رود.
2) تفاوت میان پچ کورد سینگل مود و مالتی مود چیست؟
سینگل مود، هسته باریک تری در حد ۹ میکرون دارد و سیگنال را در فواصل طولانی جا به جا می‌کند. مالتی مود با هسته پهن تر (۵۰ یا ۶۲٫۵ میکرون) و ارسال چند پرتو همزمان، مناسب فاصله کوتاه است.
3) آیا می‌توان پچ کوردی را که از دو کانکتور مختلف تشکیل شده برای هر نوع دستگاهی استفاده کرد؟
در صورتی که کانکتورهای پچ کورد مطابق پورت‌های دستگاه باشند، مانعی ندارد. برخی تجهیزات LC دارند، برخی SC. اگر یک سو SC و سوی دیگر LC باشد، از پچ کورد ترکیبی LC-SC استفاده می‌شود.
4) چگونه از سالم بودن پچ کورد فیبر اطمینان پیدا کنیم؟
بعد از نصب پچ کورد فیبر نوری، آن را با ابزارهایی مثل Visual Fault Locator (VFL) یا پاورمتر نوری بررسی می‌کنند. اگر سیگنال دریافتی ضعیف تر از مقدار استاندارد بود یا نشتی نور از بدنه کابل دیده شد، احتمال آسیب وجود دارد. این آسیب می‌تواند به دلیل شکستگی داخلی، خمیدگی زیاد یا آلودگی در محل اتصال باشد. در چنین شرایطی، ابتدا باید کانکتورها را با تجهیزات مخصوص تمیز کرد. اگر مشکل ادامه داشت، بهتر است کابل تعویض شود تا از بروز اختلال در شبکه جلوگیری شود.
